ΑΛΕΚΟΣ ΣΑΚΚΕΛΑΡΙΟΣ

Ο Αλέκος Σακελλάριος (7 Νοεμβρίου 1913 - 28 Αυγούστου 1991) ήταν Έλληνας θεατρικός συγγραφέας, στιχουργός, δημοσιογράφοςκαι σκηνοθέτης. Εξαιρετικά δημοφιλής και παραγωγικός, υπήρξε από τους σημαντικότερους ανανεωτές της μεταπολεμικής νεοελληνικής κωμωδίας και από τους σημαντικότερους στιχουργούς του ελαφρού ελληνικού τραγουδιού.

Βιογραφικά στοιχεία

Γεννήθηκε στην Αθήνα και μεγάλωσε στην περιοχή του Αγίου Παντελεήμονα, στην Αχαρνών. Οι νομικές σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών εκτοπίστηκαν πολύ σύντομα από τις ζωηρές δημοσιογραφικές του ανησυχίες (ήδη από τα σχολικά του χρόνια υπήρξε εκδότης του "Μαθητή", της πιο μεγάλης κυκλοφορίας μαθητικής εφημερίδας της εποχής). Στην μάχιμη δημοσιογραφία μπαίνει μέσα από τη φιλολογική στήλη της Καθημερινής, μετά από ποίημα που στέλνει στον Γεώργιο Βλάχο. Εργάστηκε σε όλες τις μεγάλες εφημερίδες:Ελεύθερη Ελλάδα, Ακρόπολις, Απογευματινή, Μάχη, Ελεύθερος Κόσμος, Εθνικός Κήρυξ, Ελεύθερος Τύπος κ.ά., άλλοτε ως ρεπόρτερ, άλλοτε ως χρονογράφος ή ως ευθυμογράφος. Επίσης με τον στενό συνεργάτη του Χρήστο Γιαννακόπουλο εξέδωσαν την εφημερίδα Το Εικοσιτετράωρο και τα περιοδικά Πρωτεύουσα και Σαββατοκύριακο. Διετέλεσε επίσης και διευθυντής του περιοδικού ποικίλης ύληςΕβδομάς. Μέχρι το τέλος της ζωής του χρονογραφούσε σε εφημερίδες και περιοδικά.

Το 1935 έγραψε, κατόπιν παραγγελίας του κορυφαίου κωμικού του ελαφρού μουσικού θεάτρου της περιόδου, Πέτρου Κυριακού, το πρώτο θεατρικό του έργο, την μουσική ηθογραφία Ο βασιλιάς του Χαλβά σε συνεργασία με τον Μήτσο Βασιλειάδη με συνθέτη τον Νίκο Χατζηαποστόλου. Η επιτυχία ήταν μεγάλη και καθιέρωσε κατ'ευθείαν τον νεαρό συγγραφέα.

Η συνεργασία, όμως με τον Χρήστο Γιαννακόπουλο (ξεκινώντας από την επιθεώρηση Παύσατε Πυρ ), ήταν αυτή που έμελλε να γράψει πραγματικά ιστορία. Οι "Διόσκουροι του ελληνικού θεάτρου" (κατά την έκφραση του γνωστού θεατρικού κριτικού Αχιλλέα Μαμάκη ) εκτός από πολυγραφότατοι, υπήρξαν και εξαιρετικά πετυχημένοι. Το σερί των επιτυχιών τους, ενέπνευσε πολλούς συγγραφείς και χρονογράφους της γενιάς τους να καταπιαστούν με την θεατρική κωμωδία, αφήνοντας μια μεγάλη σειρά από έργα που παίζονται ακόμα και σήμερα.

Εξαιρετικά μεγάλη ήταν η επιτυχία του και στον κινηματογράφο -όπου ξεκίνησε αυτοδίδακτος, μετά από παρότρυνση του παραγωγούΦιλοποίμενος Φίνου. Οι ταινίες του σημείωναν ρεκόρ εισπράξεων και οι περισσότερες απ'αυτές έδειξαν και ιδιαίτερη αντοχή στο χρόνο, μέσω της τηλεόρασης. Πάνω από 20 από αυτές είναι εξαιρετικά δημοφιλείς και σήμερα.

Εκτός απ'την συνεργασία του με τον Χρήστο Γιαννακόπουλο, δούλεψε και με τους περισσότερους-αν όχι όλους- τους επιθεωρησιακούς συγγραφείς της εποχής του. Έγραψε μόνος ή συνεργαζόμενος περίπου 200 θεατρικά έργα και 60 κινηματογραφικά σενάρια. Γνωστότερα απ' αυτά είναι: Οι Γερμανοί ξανάρχονται, 'Ενας ήρως με παντούφλες, Ένα βότσαλο στη λίμνη, Σάντα Τσικίτα, Θανασάκης ο πολιτευόμενος, Δεσποινίς ετών 39, Ούτε γάτα, ούτε ζημιά, Μακρυκωσταίοι και Κοντογιώργηδες, Ο φίλος μου ο Λευτεράκης, Λατέρνα, φτώχεια και φιλότιμο, Η θεία απ' το Σικάγο, Η καφετζού, Η κυρά μας η μαμή, Ο Ηλίας του 16ου, Το ξύλο βγήκε απ'τον Παράδεισο, Τα κίτρινα γάντια, Αλίμονο στους νέους, Η Αλίκη στο ναυτικό, Πολυτεχνίτης κι ερημοσπίτης, Χτυποκάρδια στο θρανίο, Το δόλωμα, Υπάρχει και φιλότιμο.

Έγραψε επίσης τους στίχους -μόνος, με τον Γιαννακόπουλο ή με άλλους- σε περίπου 2.000 τραγούδια, πολλά από τα οποία έγιναν μεγάλες επιτυχίες, όπως «Άστα τα μαλλάκια σου», «Θα σε πάρω να φύγουμε», «Μάρω-Μάρω μια φορά είν' τα νιάτα», «Άλα, άνοιξε κι άλλη μπουκάλα» , «Το μονοπάτι», «Βρε Μανώλη Τραμπαρίφα», «Ένα βράδυ που 'βρεχε», «Άρχισαν τα όργανα», "Έχω ένα μυστικό", "Υπομονή", "Σήκω χόρεψε συρτάκι" και πολλά άλλα.Συνεργάστηκε με ευρεία γκάμα συνθετών (από τον Νίκο Χατζηαποστόλου και τονΘεόφραστο Σακελλαρίδη, ως τον Σταύρο Ξαρχάκο , τον Γιώργο Ζαμπέτα και τον Γιάννη Σπανό). Ιδαίτερα σημαντικές για το ελληνικό τραγούδι ήταν οι συνεργασίες του με τον Κώστα Γιαννίδη και τον Μιχάλη Σουγιούλ. Σπουδαία -και εξαιρετικά επιτυχημένα- ήταν και τα τραγούδια που έγραψε με τον Μάνο Χατζιδάκι.

Η κριτική της εποχής (με εξαίρεση τον Αλκη Θρύλο ) αντιμετώπισε το δίδυμο Σακελλάριου-Γιαννακόπουλου ως τους σημαντικότερους απ'τους κωμωδιογράφους της γενιάς τους (επαινώντας ιδιαίτερα και τις πιο φιλόδοξες απόπειρές τους , όπως τα "Ένας Ήρως με Παντούφλες" και Η Μεγάλη Παρένθεσις). Πολλές φορές κατηγορήθηκαν για προχειρότητα, λόγω της υπερπαραγωγικότητάς τους. Η αποτίμησή τους, όμως, μετά το πέρας της εποχής τους ήταν απολύτως θετική. Αρχίζοντας μάλιστα από το 1989, έργα τους μπήκαν και στο ρεπερτόριο του Εθνικού Θεάτρου, κάτι που στις μέρες των μεγάλων επιτυχιών τους θα ήταν αδιανόητο.

Ο Αλέκος Σακελλάριος τιμήθηκε για όλες τις δημιουργικές πλευρές του με πολλά ελληνικά και ξένα βραβεία. Κατά το τέλος της ζωής του, η αφηγηματική του δεινότητα τον έκανε περιζήτητο σε τηλεοπτικές εκπομπές που μελετούσαν την εποχή του. Πολύ μεγάλη επιτυχία, άλλωστε, είχε και το βιβλίο με τις αναμνήσεις του Λες και ήταν Χτες.

Πέθανε στις 28 Αυγούστου του 1991 στην Αθήνα και κηδεύτηκε στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών σε οικογενειακό τάφο.

Είχε παντρευτεί τρεις φορές και είχε δύο κόρες.

Τα τελευταία χρόνια (από τα τέλη του '70 ως το 1991) ζούσε με την τρίτη σύζυγό του, Τίνα, γράφοντας (όπως έλεγε σε συνεντεύξεις του της εποχής) συνεχώς σενάρια, χρονογραφήματα και θεατρικά -τα περισσότερα εκ των οποίων δεν είδαν ποτέ το φως της δημοσιότητας.

Το μεγαλύτερο μέρος του έργου του -θεατρικό και χρονογραφικό-, σε αντίθεση με τα έργα των συγχρόνων του Τσιφόρου και Ψαθά , δεν εκδόθηκε ποτέ.

Εργογραφία

Θέατρο

ΠΡΟΖΑ:

Ένας άνθρωπος από τον Άρη , 1937

Κυριακή αργία, 1945

Τσαγκαροδευτέρα, 1945

Η Δεξιά, η αριστερά και ο κυρ Παντελής, 1946

Οι Γερμανοί ξανάρχονται , 1946

Πολυτεχνίτης κι ερημοσπίτης, 1946

Ο Αποστόλης και η ύπαιθρος Ελλάς, 1946

Μια κυρία ατυχήσασα, 1947

Ενας ήρως με παντούφλες , 1947

Τρωικός πόλεμος, 1947

Το ακίνητο που κουνήθηκε, 1947

Παράνομος κυκλοφορία, 1948

Ο ουρανοκατέβατος, 1949

Ανώμαλος προσγείωσις, 1950

Ούτε γάτα ούτε Ζημιά , 1950

Η μεγάλη παρένθεσις, 1950

Ένα βότσαλο στη λίμνη, 1951

Δελησταύρου και υιός, 1951

Ο απόδημος Ελληνισμός, 1951

Θανασάκης ο πολιτευόμενος, 1952

Ο Φώτης Φαγκρής και η Τσικίτα Λοπέζ, 1952

Η Ρένα εξώκειλε, 1952

Ουδέν το αξιοσημείωτον, 1952

Δεσποινίς ετών 39 , 1953

Τα λεονταράκια , 1953

Ένταλμα συλλήψεως (Αγωνία φορολογουμένου), 1953

Οι Μακρυκωσταίοι και οι Κοντογιώργηδες, 1953

Η Μαρκησία της φτωχογειτονιάς, 1953

Οι δικοί μας άνθρωποι, 1954

Ο φίλος μου ο Λευτεράκης, 1955

Θα σε κάνω βασίλισσα, 1956

Ο θάνατός σου, η ζωή μου, 1956

Η κυρία περί της οποίας πρόκειται , 1957

Το ρομάντζο μιας καμαριέρας, 1957

Ο Φανούρης και το σόϊ του, 1957

Νυχτερινή περιπολία, 1958

Σκαμπανεβάσματα, 1958

Νυμφεύεται ο δούλος του Θεού, 1958

Ο Ηλίας του 16ου , 1958

Ο 6ος Αμερικάνικος στόλος, 1958

Σπίτι χωρίς νοικοκυρά, 1958

Κάθε πράγμα στον καιρό του , 1959

Τα Φώτα του Φώτη, 1959

Σαράντα και..., 1959

Αλοίμονο στους νέους, 1960

Επτά θανάσιμα αμαρτήματα, 1961

Η Μις Βαγόνι, 1961

Ο Κύριος Πτέραρχος, 1961

Οι γλάροι και οι κότες, 1962

Χτυποκάρδια στο θρανίο, 1962

Ελάτε να γελάσουμε, 1964

Υπάρχει και φιλότιμο, 1964

Άνδρα θέλω, τώρα τονε θέλω, 1965

Η κόρη μου η σοσιαλίστρια, 1965

Τον άρτον ημών τον επιούσιον, 1966

Έτσι κι αλλιώς κι αλλιώτικα, 1967

Και η γιαγιά μου έχει τρισέγγονα, 1967

Γαμπροί απ’το παράθυρο, 1968

Συνέβη στο Σκορπιό, 1968

Το εικοσιτετράωρο ενός Αθηναίου, 1969

Και ένα και δύο και τρία και τέσσερα, 1969

Ο Μπάμπης και ο Μπαμπίνος, 1969

Τι κάνει ο άνθρωπος για να ζήση, 1969

Ένας σάτυρος χωρίς λυκόσκυλο, 1971

Ο Μανωλάκης ο βομβιστής, 1972

Χαρίλαος ο Β΄ και τελευταίος, 1973

Ο Θεός να βάλη το χέρι του, 1975

Ο φίλος μου το φάντασμα, 1976

Ο φιλαράκος μου, 1977

Τι έκανες στον Τρωικό πόλεμο , Θανάση; , 1978

Ο πρασινοφρουρός, 1979

Ο άντρας μου ο ψεύτης, 1986

Το τρις εξαμαρτείν, 1989

ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ:

Σβούρα, 1936

Τρελλή Συμφωνία, 1937

Παρίσι-Αθήνα, 1937

Γαρδένια, 1938

Σιλουέττα, 1938

Η Κυρία με τα Ελαττώματα, 1938

Καμέλια, 1939

Φερνάντα, 1939

Ξενύχτηδες, 1939

Παύσατε πυρ, 1939

Φράουλα, 1940

Surprise Party, 1940

Μπράβο κολονέλλο, 1940

Πρωτοβρόχια, 1941

Πολεμική Αθήνα, 1941

Φινίτο λα μούζικα, 1941

Η ζωή συνεχίζεται, 1941

Στο ρυθμό της τζαζ, 1942

Ο Φανός των συντακτών, 1942

Μελωδίες του 1943, 1943

Τα ίδια Παντελάκη μου, 1943

Αττικός Ουρανός

Γαλάζιος Ουρανός, 1943

Ανοιξιάτικες Τρέλλες, 1943

Άλλαξε ο Μανωλιός, 1943

Χάιλ Χίτλερ, 1944

Χωρίς λογοκρισία, 1944

Η Ζωή ξαναρχίζει, 1945

Χαρούμενες Ώρες, 1945

Δολλάρια με τη Σέσουλα, 1947

Η Αθήνα του ’48, 1948

Άνθρωποι...Άνθρωποι!, 1948

Μαϊστράλια, 1948

Άνθρωποι του ’49, 1949

Ο' κέυ, 1950

Έχετε γεια βρυσούλες, 1951

Η Φωνή της Αθήνας, 1954

Όσα παίρνει ο Άνεμος, 1954

Χωρίς λεφτά, 1955

Νυχτολούλουδα, 1957

Η Μουσαφίρισσα, 1957

Άνθρωποι του ’60, 1960

Ώπα ώπα, 1961

Ουΐσκυ και ρετσίνα / Ντόλτσε βίτα / Όλα στα φόρα, 1964

Η Δημοκρατία χορεύει, 1964

Σαμπάνια και πεννιές, 1964

Γκάρντεν Πάρτυ, 1965

Αυλή και Πεζοδρόμιο, 1965

Λαγοί με πετραχήλια,1966

Λουλουδισμένη Αθήνα, 1967

Και μη χειρότερα, 1968

Με αγάπη από την Αθήνα, 1969

Καντσονίσιμα σατυρίσιμα ψιθυρίσιμα, 1971

Με λένε Κώστα, 1974

Έχετε γειά βρυσούλες, 1990

ΟΠΕΡΕΤΤΑ:

Μποέμ της Αθήνας, 1935

Φοιτητική Απεργία, 1936

Αρζεντίνα, 1938

Κορίτσια της παντρειάς, 1938

Μαρία Πενταγιώτισσα

ΒΑΡΙΕΤΕ:

Παιχνίδια της πέννας, 194;

Μπουάτ "Παρκ", 1945

Σινέ Νιούς, 1945

Όασις, 1946

ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΩΜΩΔΙΑ-ΔΡΑΜΑ:

Ο βασιλιάς του Χαλβά , 1935

Ταξείδι στο Αλγέρι, 1935

Το Ρόδο του Ισπαχάν, 1936

Η Λίζα τα 'κανε θάλασσα, 1944

Το Ξύλο Βγήκε Από Τον Παράδεισο, 1944

Γκρίζα Νειάτα, 1944

Ομήρου Οδύσσεια, 1945

Φλερ ντ' αμούρ, 1946

Η ζωή περνά, 1948

Ο Σάτυρος της Μαγκουφάνας, 1949

Φτερό στον Άνεμο, 1950

Έτσι και την Πιάσουμε, 1956

Πέντε Πρόσωπα Ζητούν Μεροκάματο, 1967

Κινηματογράφος

Παπούτσι από τον τόπο σου, 1946

Μαρίνα, 1947

Οι Γερμανοί Ξανάρχονται, 1948

Εκείνες που δεν πρέπει ν` αγαπούν, 1951

Ένα βότσαλο στη λίμνη, 1952

Ο Άλλος, 1952

Σάντα Τσικίτα, 1953

Δεσποινίς Ετών 39, 1954

Θανασάκης ο Πολιτευόμενος, 1954

Οι παπατζήδες, 1954

Ούτε γάτα ούτε Ζημιά, 1954

Λατέρνα Φτώχεια και Φιλότιμο, 1955

Η Καφετζού, 1956

Δελησταύρου και Υιός, 1957

Η θεία απ` το Σικάγο, 1957

Λατέρνα Φτώχεια και Γαρύφαλλο, 1957

Της Νύχτας τα Καμώματα, 1957

Ο Φανούρης και το σόι του, 1957

Ένας Ήρως με Παντούφλες, 1958

Η Κυρά μας η Μαμή, 1958

Ο Ηλίας του 16ου, 1959

Ο Θύμιος τα` κανε θάλασσα, 1959

Αστέρω, 1959

Το Ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο, 1959

Μακρυκωσταίοι και Κοντογιώργηδες, 1960

Τα κίτρινα γάντια, 1960

Το Κλωτσοσκούφι, 1960

Η Αλίκη στο Ναυτικό, 1961

Χαμένα Όνειρα, 1961

Η Νύφη το`σκασε, 1962

Όταν λείπει η Γάτα, 1962

Ο Φίλος μου ο Λευτεράκης, 1963

Πολυτεχνίτης και Ερημοσπίτης, 1963

Χτυποκάρδια στο Θρανίο, 1963

Siralardaki Heyecanlar, 1963

Ο Κύριος Πτέραρχος, 1963

Θα σε κάνω Βασίλισσα, 1964

Η Σωφερίνα, 1964

Το Δόλωμα, 1964

Ο Παράς κι ο Φουκαράς, 1964

Μοντέρνα Σταχτοπούτα, 1965

Υπάρχει και Φιλότιμο, 1965

Περάστε την πρώτη του μηνός, 1965

Η Κόρη μου η Σοσιαλίστρια, 1966

Διπλοπενιές, 1966

Όλοι οι άνδρες είναι ίδιοι, 1966

Η Αδελφή μου θέλει Ξύλο, 1966

Καλώς ήρθε το Δολλάριο, 1967

Ο Στρίγγλος που έγινε Αρνάκι, 1967

Γαμπρός απ` το Λονδίνο, 1967

Ο Σπαγγοραμένος, 1967

Καπετάν Φάντης Μπαστούνι, 1968

Ο Ρωμιός έχει Φιλότιμο, 1968

Μια τρελή τρελή Σαραντάρα, 1970

Η Θεία μου η Χίπισσα, 1970

Ζητείται επειγόντως Γαμπρός, 1971

Κρεββατομουρμούρα, 1971

Τι κάνει ο άνθρωπος για να ζήσει, 1971

Η Κόμησσα της Κέρκυρας, 1972

Η Ρένα είναι οφσάιντ, 1972

Ο Άνθρωπος που γύρισε από τη Ζέστη, 1972

Τα Λιονταράκια, 1974

Ρένα τα ρέστα σου, 1985

Γέλιο με Δόσεις, 1986

Δημόσιος Υπάλληλος, 1986

Ο Γιάννης που έγινε Τζώνης

Τηλεόραση

Δόκτωρ Τικ, 1971

Ο ανθρωπάκος, 1972

Κάτι άλλο..., 1973

Έτσι κι αλλοιώς κι αλλοιώτικα, 1973

Στις σκάλες του πενταγράμμου, 1973

Μόνο για σας,1974

Eγώ κι εγώ, 1974

Χρονικό του Μουσικού Θεάτρου: Λίγο απ' όλα, 1975

Χρονικό του Μουσικού Θεάτρου: Παναθήναια 1907, 1975

Μια Αθηναία στην Αθήνα, 1976

60 λεπτά χωρίς λεφτά, 1976

Έξι ρεβεγιόν, εξήντα χρόνια, 1978

Ελληνικές κωμωδίες, 1981

Μοναστηράκι, 1981

Αληθινές ιστορίες, 1984

Η ζωή του Αττίκ, 1985

Επιθεώρηση, επιθεώρηση, 1989

Τα αστέρια λάμπουν για πάντα, 1990

Βιντεοταινίες

Άντρα θέλω, 1987

Ένα αστέρι γεννιέται με καισαρική, 1987

Έτσι κι αλλιώς κι αλλιώτικα, 1987

Ο θάνατός σου, η ζωή μου, 1987

Πεζογραφία

Σε πρώτο πρόσωπο, 1974

Λες και ήταν χτες, 1990

Γνωστότερα τραγούδια

Άλα άνοιξε κι άλλη μπουκάλα

Άρχισαν τα όργανα

Άσε τον παλιόκοσμο να λέει

Ας είν’ καλά το γινάτι σου

Ας πάει και το παλιάμπελο

Άσ’ τα τα μαλλάκια σου

Άσ΄ το το χεράκι σου

Αχ! βρε παλιομισοφόρια

Αυτά τα μάτια κάπου τα `χω ξαναδεί

Βρε πώς μπατιρίσαμε

Γαϊδαράκος

Γαρύφαλλο στ’ αυτί

Δημήτρη μου, Δημήτρη μου

Είμαι άντρας και το κέφι μου θα κάνω

Είναι το στρώμα μου μονό

Ένα βράδυ που `βρεχε

Έχω ένα μυστικό

Η βαλίτσα

Η γυναίκα είναι ζημιά

Η Κυριακή

Θα γυρίσει κι ο τροχός

Θα καθόμουνα πλάι σου

Θα ξανάρθεις

Θα σε πάρω να φύγουμε

Θέλω τα ώπα μου

Κέρκυρα - Κέρκυρα

Κλωτσοσκούφι

Λες και ήταν χτες

Μάρω - Μάρω

Μου αρέσουνε τ΄ αγόρια

Ο αμαξάς ( Καροτσέρη καροτσέρη )

Ο γλάρος

Ο μακρυμάλλης

Ο Τραμπαρίφας ( Το κορίτσι θέλει θάλασσα )

Παλιά γειτονιά

Πάμε σαν άλλοτε

Πες μου μια λέξη

Σαν κι απόψε

Σ’ αγαπώ

Σ΄ αγαπώ σ΄ όλες τις γλώσσες

Σήκω χόρεψε συρτάκι

Στον ουρανό είν’ ένα αστέρι

Τ΄ αλητάκια ( Βρε ντουνιά )

Το γκρίζο γατί (Νιάου νιάου βρε γατούλα)

Το καινούργιο φεγγάρι

Το μονοπάτι

Το τραμ το τελευταίο

Το φεγγαράκι

Το περιστέρι

Τράβα Μπρος

Υπομονή

Φεύγουν τα Νιάτα

Γιώργος Τζαβέλλας

Ο Γιώργος Τζαβέλλας (1916- 18 Οκτωβρίου 1976) ήταν σκηνοθέτης και σεναριογράφος του Ελληνικού κινηματογράφου, θεατρικός συγγραφέας και στιχουργός.

Βιογραφία

Ήταν απόγονος του οπλαρχηγού Λάμπρου Τζαβέλα. Συνεργάστηκε με τον Νίκο Τσιφόρο σε σενάρια για το θέατρο και κατόπιν στράφηκε στον κινηματογράφο. Αρκετές ταινίες του έγιναν επιτυχίες (Ο μεθύστακας, Η Αγνή του λιμανιού, Το Σοφεράκι, Η Κάλπικη λίρα) και θεωρούνται από τις σημαντικότερες του ελληνικού κινηματογράφου. Στην πρώτη του ταινία, Χειροκροτήματα, γυρισμένη κατά τη διάρκεια της κατοχής, εμφανίζεται για πρώτη και τελευταία φορά σε ταινία ο Αττίκ, που λίγο καιρό μετά τα γυρίσματα αυτοκτόνησε.

Φιλμογραφία

Χειροκροτήματα (1944)

Μαρίνος Κονταράς (1948)

Ο μεθύστακας (1950)

Ο γρουσούζης (1952)

Η Αγνή του λιμανιού (1952)

Το Σοφεράκι (1953)

Η κάλπικη λίρα (1955)

Ο ζηλιαρόγατος (1956)

Μια ζωή την έχουμε (1958)

Αντιγόνη (1961)

Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα (1965)

Αστερισμός της παρθένου (1973) (σενάριο, σε σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη).

Βιβλιογραφία

Ελίζα-Αννα Δελβερούδη, "Θεματικά μοτίβα στις ταινίες του Γιώργου Τζαβέλλα", Γιώργος Τζαβέλλας, επιμ. Μπάμπης Ακτσόγλου, Θεσσαλονίκη, 35ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, 1994, σ. 95-107.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ

Η πρώτη περίοδος

Η ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου αρχίζει το 1906, αν και συχνά αναφέρεται ως έτος αρχής του το 1914. Το 1906κινηματογραφείται μια μικρού μήκους ταινία των Ολυμπιακών αγώνων που διεξάχθηκαν τότε. Επρόκειτο για ταινία γυρισμένη με απλά τεχνικά μέσα, ωστόσο δεν έλειπαν και ορισμένα στοιχειώδη καλλιτεχνικά γνωρίσματα. Ένα χρόνο αργότερα, το (1907) έγινε μια ακόμη ταινία του είδους αυτού που παρουσίαζε τον εορτασμό της ελληνικής Εθνικής επετείου. Στα επόμενα τρία χρόνια, δεν σημειώνεται καμία άλλη ελληνική ταινία. Το 1911 ο Κώστας Μπαχατώρης, παρουσίασε στην οθόνη, το κωμειδύλλιο του Περισιάδη Γκόλφω, που γνώρισε στο θέατρο μεγάλη επιτυχία. Οπερατέρ της ταινίας ήταν ο Ιταλός Μαρτέλι και πρωταγωνίστρια η βεντέτα του θεάτρου της εποχήςΟλυμπία Δαμάσκου. Είχε μήκος δύο χιλιάδες μέτρα, διαρκούσε δηλαδή περίπου μία ώρα και δέκα λεπτά, και γυρίστηκε εξ ολοκλήρου σ' ένα φωτογραφικό στούντιο. Η ταινία είχε πολλά ελαττώματα και λάθη αλλά ο κόσμος την υποδέχθηκε με ενθουσιασμό, πράγμα το οποίο παρακίνησε πολλούς να μιμηθούν τον Μπαχατώρη.

Το 1912 ιδρύθηκε η πρώτη κινηματογραφική εταιρία, η Αθηνά Φιλμ και η πρώτη της ταινία ήταν ένα μικρό ντοκιμαντέρ γύρω από τη ζωή των νεαρών Ελλήνων πριγκίπων. Ύστερα από αυτό γυρίστηκε μία άλλη ταινία μήκους χιλίων μέτρων με τίτλο Η τύχη της Μαρούλας, που αποτελούσε την πρώτη ελληνική ταινία με αξιώσεις στοιχειώδους καλλιτεχνικού και τεχνικού επιπέδου. Το 1913, η ίδια εταιρία παρουσίασε μία σειρά μικρών κωμωδιών τύπου μπουρλέσκ, με πρωταγωνιστή το δημοφιλή κωμικό Δημητρακόπουλο. Η επιτυχία των κωμωδιών αυτών ήταν πολύ μεγάλη και τον επόμενο χρόνο, ο Λεπενιώτης γύρισε στον ίδιο τύπο την ταινία Ο Βιλλάρ στα μπάνια του Φαλήρου. Το 1916 ιδρύθηκε μία δεύτερη κινηματογραφική εταιρία, η Άστυ Φιλμς, που τον ίδιο χρόνο παρουσίασε την κωμωδία με τίτλοΗ προίκα της Αννούλας. Ακολούθησαν τα χρόνια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, που σταμάτησαν μέχρι το 1920 την εξέλιξη του ελληνικού κινηματογράφου. Την εποχή αυτή ο Αχιλλέας Μαδράς και οι αδελφοί Γαζιάδη επεχείρησαν να γυρίσουν μερικά ντοκιμαντέρ. Στην ίδια περίοδο έγιναν και τα πολεμικά ντοκιμαντέρ του Γιώργου Προκοπίου. Στα μικρά αυτά φιλμ, που αποτελούν και τα μόνα κινηματογραφικά ντοκουμέντα που έχουμε από το Μικρασιατικό Πόλεμο, ο Προκοπίου αναδείχτηκε ως γνήσιος καλλιτέχνης. Παρά τα πρωτόγονα μηχανικά μέσα, πέτυχε υψηλού επιπέδου φωτογραφία, καταπληκτική κίνηση του φακού και ρεαλιστική εικόνα.

Το 1921 ο Γαζιάδης παρουσίασε την ταινία Ελληνικό θαύμα, όπου χρησιμοποίησε Ρώσους ηθοποιούς. Το 1924 γυρίστηκαν μερικές σύντομες ταινίες, στις οποίες πρωταγωνιστούσε ο κωμικός Μιχαήλ Μιχαήλ. Ένα χρόνο αργότερα η Άστυ Φιλμς έδωσε τη δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία της που προξένησε εξαιρετική εντύπωση, παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι ηθοποιοί της ήταν άγνωστοι ερασιτέχνες. Ο τίτλος της ήταν Το απόπαιδο. Τον ίδιο χρόνο, ο Μιχαήλ Μιχαήλ παρουσίασε τις κωμωδίες του Οι γάμοι της Κοντσίτας και η Απαγωγή της Μάρως, δύο μικρού μήκους ταινίες που γυρίστηκαν από μια καινούρια ελληνοαγγλική εταιρία παραγωγής. Το 1926δημιουργείται από τους αδελφούς Γαζιάδη μια νέα εταιρία, η Νταγκ Φιλμς. Ο Δημήτρης Γαζιάδης είχε σπουδάσει κινηματογραφία στοΜόναχο και ήταν συγχρόνως οπερατέρ, σκηνοθέτης και φωτογράφος. Το 1927 η Νταγκ Φιλμς παρουσιάζει τη πρώτη ταινία της που ήταν το Έρως και κύματα, που αποτέλεσε σταθμό για τον ελληνικό κινηματογράφο, ο οποίος έκτοτε πραγματοποίησε αλματώδη εξέλιξη.

Ηχητικός κινηματογράφος

Το 1930 η Νταγκ Φιλμς παρουσίασε μια νέα σειρά από ταινίες, που τα σενάριά τους έγραψαν γνωστοί συγγραφείς και ο πρωταγωνιστές τους είχαν επιλεγεί από τους καλύτερους ηθοποιούς του Βασιλικού θεάτρου. Τότε όμως είχε παρέλθει η εποχή του βωβού κινηματογράφου και το κοινό υποδεχόταν με ενθουσιασμό τον ηχητικό κινηματογράφο. Την περίοδο αυτή η Νταγκ Φιλμς παρουσίασε την οπερέτα του Χατζηαποστόλου Οι απάχηδες των Αθηνών, με πρωταγωνιστή τον τενόρο της Λυρικής σκηνής Πέτρο Επιτροπάκη και πρωταγωνίστρια τη Μαίρη Σαγκάνου, που ήταν από τις πρώτες καλλιτέχνιδες του Βασιλικού θεάτρου. Η ταινία αυτή γνώρισε σημαντική επιτυχία και παρακίνησε την Νταγκ Φιλμς να γυρίσει τη δεύτερη σημαντική ομιλούσα ταινία της, που είχε τίτλο Φίλησέ με Μαρίτσα. Εκείνη, παρά το γεγονός ότι βρήκε πολύ καλή υποδοχή από το κοινό, ήταν και η τελευταία της Νταγκ Φιλμς. Αμέσως μετά διαλύθηκε, αδυνατώντας να προσαρμόσει τις εργαστηριακές της εγκαταστάσεις στις απαιτήσεις του ομιλούντος κινηματογράφου, που είχε πια καθιερωθεί.

Την ίδια περίοδο στο μεταξύ ιδρύθηκαν άλλες πιο συγχρονισμένες εταιρίες όπως η Ηρώ Φιλμς, η Ακρόπολις Φιλμς και άλλες. Η δεύτερη παρουσίασε μία σειρά μικρές κωμωδίες με πρωταγωνιστή τον Κίμωνα Σπαθόπουλο, έναν πολύ καλό μιμητή του Σαρλώ. Τον ίδιο χρόνο (1930), ο Ορέστης Λάσκος, δόκιμος σαν νεοέλληνας ποιητής, στράφηκε προς τον κινηματογράφο και γύρισε το Δάφνις και Χλόη, που θεωρείται η πρώτη ρεαλιστική ελληνική ταινία.

Στην επομένη δεκαετία, αν και δημιουργήθηκαν αρκετές νέες εταιρίες, όπως η Τέλεγκαν, ο Φοίβος κ.ά., ο ελληνικός κινηματογράφος περιορίσθηκε αποκλειστικά στα μικρά ντοκιμαντέρ και τις ταινίες επικαίρων. Οι Έλληνες κινηματογραφιστές χρησιμοποίησαν αυτόν τον χρόνο για να προσαρμόσουν τα στούντιο τους στις ανάγκες του ομιλούντος κινηματογράφου. Πρώτος ο Ν. Δαδήρας, που είχε ιδρύσει παλαιότερα την Ολύμπια Φιλμς, έκανε μια προσπάθεια για να παρουσιάσει την πρώτη ολοκληρωμένη ομιλούσα ταινία, τον Αγαπητικό της Βοσκοπούλας. Ο συγχρονισμός όμως του ήχου και της εικόνας έγινε στη Γαλλία και την Αμερική. Η προσπάθεια αυτή τελικά απέτυχε ενώ το ίδιο συνέβη και με τη δεύτερη ταινία, Η δεσποινίς δικηγόρος, που ο συγχρονισμός της έγινε στην Αυστρία. Μόλις το 1939παρουσιάζεται μια ικανοποιητική ελληνική ταινία στον τομέα του ομιλούντος, που γυρίστηκε από το Φίνο. Ήταν το Το τραγούδι του χωρισμού, με πρωταγωνιστή το Λάμπρο Κωνσταντάρα, τον Αλέκο Λειβαδίτη, τη Λίντα Μιράντα και την Ευτυχία Δανίκα. Η ταινία αυτή ήταν και το πρώτο ελληνικό έργο που γυρίστηκε με συγχρονισμένα μηχανήματα εικόνας και ήχου.

Παρατηρήσεις

Στο σημείο αυτό τελειώνει η πρώτη περίοδος (του βωβού κινηματογράφου) και αρχίζει η αποκλειστική και συστηματική παραγωγή ταινιών του ομιλούντος. Δεν έχει βέβαια να παρουσιάσει ταινίες εντυπωσιακές από πλευράς τέχνης, εκτός από τα ντοκιμαντέρ του Προκοπίου και το Δάφνις και Χλόη του Λάσκου, για το οποίο έγινε και κάποια σχετική συζήτηση στην Ευρώπη, όπου κίνησε την περιέργεια και το ενδιαφέρον. Ο ελληνικός κινηματογράφος, στην πρώτη εποχή του, πορεύεται με πανάρχαια, ακατάλληλα τεχνικά μέσα και κινείται σε περιορισμένα οικονομικά περιθώρια. Εκτός από αυτό, χρησιμοποιεί ηθοποιούς του θεάτρου, χωρίς καμιά ιδιαίτερη ειδίκευση και εξοικείωση στον κινηματογραφικό φακό, που απαιτεί βέβαια εντελώς διαφορετική τεχνική. Παρόλα αυτά, είναι αξιοσημείωτη η υποστήριξη με την οποία το ελληνικό κοινό περιέβαλε την έβδομη τέχνη.

Πρέπει να παρατηρηθεί ακόμη ότι αν και χρησιμοποίησε στην πρώτη εκείνη εποχή πολλά ελληνικά θέματα, δεν εμφάνισε ελληνικό χαρακτήρα, ούτε καμιά ξεχωριστή πρωτοτυπία. Η πρώτη ελληνική κινηματογραφική παραγωγή στο σύνολό της μιμείται πότε τα γαλλικά και πότε τα αμερικανικά πρότυπα. Η εξήγηση του φαινομένου αυτού δεν είναι δύσκολη. Από τη μια μεριά δεν ήταν δυνατό να υπάρξει και να παρουσιασθεί στην Ελλάδα ένας Γκρίφιθ, ένας Ρενέ Κλερ ή ένας Ινς. Από την άλλη, το κράτος της εποχής δε θεώρησε την έβδομη τέχνη άξια να ασχοληθεί σοβαρά μαζί της για να τη θεμελιώσει και να την προστατεύσει ουσιαστικά και αποτελεσματικά.

Μερικές ελληνικές ταινίες της πρώτης αυτής περιόδου είχαν γυρισθεί στην Αίγυπτο, είτε με ελληνοαιγυπτιακή συνεργασία, είτε απλώς με χρήση των αιγυπτιακών στούντιο, που μολονότι ήταν σε καλύτερη κατάσταση από πλευράς μηχανικού εξοπλισμού, εκτός από την καθαρότερη φωτογραφία και το πιο φροντισμένο μοντάζ, δεν παρουσίαζαν κανένα άλλο ιδιαίτερο καλλιτεχνικό ενδιαφέρον. Η πρώτη περίοδος του ελληνικού κινηματογράφου, που καθορίζεται χρονολογικά από το 1906 ως το 1940, χαρακτηρίζεται από τη φιλότιμη αλλά σε χαμηλό επίπεδο δραστηριότητα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, την ανυπαρξία ειδικευμένων τεχνικών και καλλιτεχνών, την αδιαφορία του κράτους και την προχειρότητα των μηχανικών μέσων.

Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθούν μερικά ονόματα που πρωτοστάτησαν στα πρώτα βήματα του ελληνικού κινηματογράφου. Εκτός από τον Μπαχατώρη, το Μαδρά, τους αδελφούς Γαζιάδη, τον Γιόζεφ Χεπ, τον Γ. Προκοπίου, τον Ορέστη Λάσκο, τον Τάκη Δαδήρα, το Φιλοποίμενα Φίνο, τον Αντώνη Ζερβό κ.ά., υπήρξαν και αρκετοί ηθοποιοί που συνέδεσαν το όνομά τους με τον κινηματογράφο, αν και φυσικά δεν έπαυσαν ποτέ να ανήκουν στο θέατρο. Ο Αιμίλιος Βεάκης, ο Κώστας Μουσούρης, ο Μήτσος Μυράτ, η Κυβέλη, η Μαρίκα Κοτοπούλη και ένα πλήθος άλλοι, πρόσφεραν την συμβολή τους στη νέα τέχνη και πολλές φορές με θυσία της προσωπικής τους προβολής, επειδή ήταν κακή η φωτογραφία, άπειρος ο σκηνοθέτης ή αφελές το σενάριο. Πρέπει επίσης να αναφερθούν και δυο εξαιρέσεις: η Καίτη Πάνου και η Ζινέτ Λακάζ, που έπαιζαν αποκλειστικά στον κινηματογράφο, χωρίς να έχουν καμιά σχέση με το θέατρο, αλλά και χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είχαν ειδική κινηματογραφική εκπαίδευση.

Η μεταπολεμική περίοδος

Τα χρόνια του πολέμου και της κατοχής 1940-1944 δεν αφήνουν περιθώρια εξέλιξης στον ελληνικό κινηματογράφο, έδωσαν όμως το υλικό και τα θέματά τους στους σεναριογράφους και τους σκηνοθέτες του μεταπολέμου. Αξιοσημείωτη είναι η ίδρυση της Φίνος Φιλμς(1942) που κατόρθωσε να παρουσιάσει αξιόλογη δουλειά.
Μετά την απελευθέρωση, η κινηματογραφική παραγωγή ανεβαίνει. Ενώ το πρώτο - μέτριο σε εξοπλισμό - στούντιο του Σκουληκίδη κλείνει, ιδρύονται δύο αρκετά συγχρονισμένα στούντιο. Το Άλφα στα Μελίσσια και της Ανζερβός στη Φιλοθέη. Διαθέτουν την αναγκαία έκταση και σύγχρονο εξοπλισμό καθώς και ειδικευμένο τεχνικό προσωπικό. Αργότερα ιδρύονται και μερικά μικρότερα στούντιο.

Οι εταιρίες παραγωγής γίνονται συνεχώς περισσότερες. Τη Φίνος Φιλμς, που εμφανίστηκε πρώτη, καθώς και της Ανζερβός, Νοβάκ ακολουθούν οι εταιρίες Παρθενών, Μεσόγειος, Π. Μήλας, Λαμπρινός, Τζαλ Φιλμς, Κ. Κονιτσιώτης, Γκρεγκ Τάλλας, Κώστας Καραγιάννης, Αφοί Καρατζόπουλοι, Ψαρράς-Ρουσόπουλοι-Λαζαρίδης, Δαμασκηνός-Μιχαηλίδης.
Αργότερα ιδρύθηκαν και άλλες αξιόλογες εταιρίες κινηματογραφικών ταινιών: Σκούρας Φιλμ, Χρ. Σπέντζος, Σάββας Φιλμ, Ρεξ Φιλμ, Ακρόπολις Φιλμ, Κόσμος Φιλμ, Νίκος Παπαδόπουλος, Νίκος Αβραμέας, Σκαραβαίος Φιλμ, Κοράλ Φιλμ, Άστυ Φιλμ, Βασίλης Λαμπίρης, Νόβακ Φιλμ, Ντελέρνο Φιλμ, Τάσος Γιαννόπουλος, Γιώργος Σαρρής, Απόστολος Τεγόπουλος, Όσκαρ Φιλμ, Χρ. Μανιάτης, Ιωαννίδης Φιλμ, Στέλιος Τατασόπουλος, Λίλα Κουρκουλάτου, Νίκος Μαρκίδης, Τάκης Περγαντής, Κώστας Στράντζαλης, Ηλίας Περγαντής, Σύλιας και Υιός, Παρθενών Φιλμ, Κορώνα Φιλμ, Χαλιώτης Φιλμ, Αφοί Κυριακόπουλοι, Σ.Α.Κ.Ε., Γιώργος Χανιώτης, Νίκος Σπέντζος, Νίκος Βαρβέρης κ.ά. Οι προσπάθειες των εταιριών υπήρξαν φιλότιμες, χωρίς εν τούτοις να κατορθώσουν να ξεπεράσουν τα όρια της εμπορικής σκοπιμότητας.

Οι Έλληνες σκηνοθέτες

Ο Γιώργος Τζαβέλλας, ένας πρωτοπόρος σκηνοθέτης, γύρισε την Κάλπικη Λίρα, ταινία αποτελούμενη από τέσσερα σκετς. Το σπονδυλωτό αυτό κινηματογραφικό είδος είναι κάτι καινούριο και όχι πολύ αρεστό στο ελληνικό κοινό. Και όμως η Κάλπικη λίρα όπου παίχτηκε σημείωσε καταπληκτική επιτυχία. Είναι η ιστορία μιας κάλπικης λίρας, που την κατασκεύασε ένας αγαθός, στο βάθος, ανθρωπάκος, που συνέρχεται γρήγορα από το πάθος της απληστίας και του παράνομου κέρδους και απαλλάσσεται από τις πονηρές του επιθυμίες για το κάλπικο κατασκεύασμά του. Η κάλπικη λίρα συνεχίζει ωστόσο τη σταδιοδρομία της και περνά από χέρι σε χέρι, διαγράφοντας και υπογραμμίζοντας καταστάσεις και ανθρώπινους χαρακτήρες, αρχίζοντας από τη σάτιρα για να καταλήξει στο δράμα.
Μέσα απ' αυτή την πορεία προβάλλει το κεντρικό νόημα του έργου, που συνοψίζεται στο ότι η ζωή μας είναι ψεύτικη, επιφανειακή, αλλά στην ψυχή του ανθρώπου υπάρχει κάτι το αληθινό και γι' αυτό μεγαλειώδες. Ο Γιώργος Τζαβέλλας χειρίζεται το θέμα του με πολλή ευαισθησία και αναμφισβήτητο ταλέντο. Η ταινία του είναι απαλλαγμένη από κάθε υπερβολή και έχει μια γοητευτική και συναρπαστική λιτότητα. Η επιτυχία του έγκειται στο ότι δε μιμήθηκε κανέναν. Η Κάλπικη λίρα είναι μια ταινία με γνήσιο ελληνικό χαρακτήρα. Πρωταγωνιστές της είναι ο Βασίλης Λογοθετίδης, Ίλυα Λιβυκού, Μίμης Φωτόπουλος, Ορέστης Μακρής, Δημήτρης Χορν καιΈλλη Λαμπέτη, που συντέλεσαν πολύ στην θριαμβευτική πορεία του έργου, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό.

Ο Γιώργος Τζαβέλλας αποτελεί ένα ανεκμετάλλευτο κεφάλαιο του ελληνικού κινηματογράφου. Άλλες ταινίες του Γιώργου Τζαβέλλα είναι: Χειροκροτήματα (1943) με τον Αττίκ, τη Ζινέτ Λακάζ και τον Δημήτρη Χορν, Μαρίνος Κοντάρας με τον Μάνο Κατράκη, Ο μεθύστακας(1950) με τον Ορέστη Μακρή, Η Αγνή του λιμανιού (1958), με μουσική του Μάνου Χατζιδάκη, το Σωφεράκι (1953) με το Μίμη Φωτόπουλο, και η Αντιγόνη (1961) με τον Μάνο Κατράκη, που έλαβε το Α' βραβείο ηθοποιίας στο Φεστιβάλ κινηματογράφου του Αγίου Φραγκίσκου.

Άλλος αξιόλογος σκηνοθέτης του ελληνικού κινηματογράφου υπήρξε ο θεατρικός συγγραφέας Αλέκος Σακελλάριος. Οι σημαντικότερες ταινίες του θεωρούνται: Παπούτσι από τον τόπο σου (1946) με το Μάνο Φιλιππίδη, Αλέκο Λειβαδίτη και τη Γεωργία Βασιλειάδου, Οι Γερμανοί ξανάρχονται (1948), Ένα βότσαλο στη λίμνη, Ένας ήρωας με παντόφλες και Σάντα Τσικίτα, με τον Βασίλη Λογοθετίδη. Τα σενάρια των έργων αυτών είναι παρμένα από θεατρικά έργα που έγραψε ο ίδιος μαζί με το Χρήστο Γιαννακόπουλο. Στις ταινίες του Το ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο, Η Αλίκη στο ναυτικό και Η κόρη μου η σοσιαλίστρια πρωταγωνιστούσαν η Αλίκη Βουγιουκλάκη και οΔημήτρης Παπαμιχαήλ.

Ο Γιάννης Δαλιανίδης, που σκηνοθέτησε τις καλύτερες μουσικές κωμωδίες, έδωσε και αρκετά δραματικά έργα, όπως τον Κατήφορο,Νόμος 4000, Δάκρυα για την Ηλέκτρα, Ίλιγγος, Η Στεφανία στο αναμορφωτήριο. Από τις κωμωδίες του οι σημαντικότερες είναι: Κάτι να καίει', Μερικοί το προτιμούν κρύο και Ραντεβού στον αέρα. Από τις μουσικές κωμωδίες του ξεχωρίζουν ιδιαίτερα Οι θαλασσιές οι χάντρεςκαι Μια κυρία στα μπουζούκια.

Σημαντικές ταινίες έδωσε στον ελληνικό κινηματογράφο και ο Μιχάλης Κακογιάννης, από τη Στέλλα ως τον Αλέξη Ζορμπά. Από το 1956μέχρι το 1966 γύρισε ταινίες με θέματα πολύ διαφορετικά μεταξύ τους. Μία πολύ αξιόλογη προσφορά του είναι ότι κατόρθωσε με σύγχρονη αίσθηση να μεταφέρει στην οθόνη την Ηλέκτρα, που βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ των Καννών. Είναι ίσως δύσκολο να τοποθετήσει και να χαρακτηρίσει κανείς το αναμφισβήτητα αξιόλογο και υποβλητικό προσωπικό στυλ του Κακογιάννη.

Στις ταινίες του απηχούνται συμπυκνωμένα σε μία πολύ προσωπική καλλιτεχνική αυτονομία, τα σημαντικότερα δείγματα των τάσεων που σημειώνονται στην παγκόσμια κινηματογραφική τέχνη. Η φήμη του στο εξωτερικό είναι πολύ μεγάλη σε σχέση με την Ελλάδα. Άλλες αξιόλογες ταινίες του Μιχάλη Κακογιάννη είναι το Κυριακάτικο ξύπνημα, το Κορίτσι με τα μαύρα και Έτσι έσβησε η αγάπη μας(που γυρίστηκε για λογαριασμό Ιταλών).

Σημαντικός σκηνοθέτης για τον ελληνικό κινηματογράφο ήταν και ο Βασίλης Γεωργιάδης του οποίου οι ταινίες Τα κόκκινα φανάρια (1963) και Το χώμα βάφτηκε κόκκινο (1965) γνώρισαν παγκόσμια επιτυχία και προτάθηκαν για όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας, ενώ τοΚορίτσια στον ήλιο (1968) προτάθηκε για χρυσή σφαίρα. Ο Γεωργιάδης που εκτός από τις προαναφερθείσες ταινίες γύρισε και τις Οι άσσοι του γηπέδου (1953), Η κατάρα της μάνας (1961), Μην ερωτεύεσαι το Σάββατο (1962), Γάμος αλά ελληνικά, Η εβδόμη ημέρα της δημιουργίας, Ραντεβού με μια άγνωστη (1968, Αγάπη για πάντα κ.ά.) αποτέλεσε τον μοναδικό Έλληνα σκηνοθέτη μετά τον Μιχάλη Κακογιάννη που προτάθηκε ποτέ για βραβείο όσκαρ, λαμβάνοντας έτσι διεθνή αναγνώριση. Ο Γεωργιάδης υπέγραψε επίσης και τη σκηνοθεσία της τηλεοπτικής μεταφοράς του μυθιστορήματος Ο Χριστός ξανασταυρώνεται που προβλήθηκε από την ΕΙΡΤ το 1975, καθώς και της πρώτης μεταφοράς του μυθιστορήματος Γιούγκερμαν που προβλήθηκε από την ΥΕΝΕΔ το 1976.

Ο Ντίνος Δημόπουλος έδωσε τις ταινίες Η Λίζα και η άλλη, Πυρετός στην άσφαλτο και Το Ταξίδι (1962). Ο Κώστας Μανουσάκης έδωσε τις ταινίες Έρωτας στους αμμόλοφους (1958), Προδοσία, (1964), που πήρε το βραβείο της ενώσεως κριτικών στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και το βραβείο ειρήνης, και το Φόβο (1966).

Μία ωραία προσπάθεια αποδίδεται και στον Τάκη Κανελλόπουλο, σκηνοθέτη που εμφανίστηκε με το Μακεδονικό γάμο, μικρού μήκους ντοκιμαντέρ σε φολκλορικό θέμα, και τον Ουρανό. Στην πρώτη ταινία ο σκηνοθέτης παρουσίασε ένα προσωπικό χαρακτήρα σε αξιόλογο επίπεδο. Πήρε τους ανθρώπους, το άγνωστο πλήθος, και τους άπλωσε σε ένα σύνολο γεμάτο συναισθηματισμό και ανθρώπινο πάθος. Ο Μακεδονικός γάμος είναι ένα από τα καλύτερα ελληνικά ντοκιμαντέρ του είδους του, και οπωσδήποτε κινείται σε παγκόσμια κλίμακα με μεγάλες αξιώσεις. Στον Ουρανό όμως δεν πέτυχε τα ίδια αποτελέσματα. Έδωσε ωραίες εικόνες, αλλά το θέμα μοιάζει να του ξέφυγε. Άλλες ταινίες του: η Παρένθεση (1968) και η Εκδρομή (1966).

O Βαγγέλης Σερντάρης έδωσε το φιλμ νουάρ "Ληστεία στην Αθήνα" (1969), "Βασιλική", "Θερμοκήπιο", "Έβδομος ήλιος του Έρωτα'. Καλή η τεχνική της εικόνας και της ρεαλιστικής αφήγησης.

Ένας άλλος σκηνοθέτης, ο Δημήτρης Κολλάτος, πρωτοεμφανίστηκε με μία μικρή ιστορία της Κρήτης που έχει τίτλο Οι ελιές και της οποίας το σενάριο γράφηκε από τον ίδιο. Αργότερα έδωσε και μία δεύτερη ταινία μεγάλου μήκους, το Θάνατο του Αλεξάνδρου. Ο Κολλάτος έχει έναν ιδιότυπο και αδρό ρεαλισμό και προσωπικό ύφος. Στην προσπάθεια του όμως να πρωτοτυπήσει φτάνει στην υπερβολή και αυτό αποβαίνει σε βάρος της δημιουργίας του, γιατί ο κινηματογράφος είναι πολύ ευαίσθητη τέχνη, όπου η κάθε ακρότητα μεγεθύνεται και ενοχλεί. Πάντως, η εργασία του Κολλάτου, με πολλά αναμφισβήτητα προτερήματα και μερικές αδυναμίες αποτελεί αξιόλογη κινηματογραφική προσφορά.

Ένας σκηνοθέτης του ελληνικού κινηματογράφου είναι ο Ερρίκος Ανδρέου, ο οποίος έδωσε τον Εφιάλτη, Διχασμό και Εκείνος και Εκείνη.

Πρέπει να αναφερθεί ακόμη και η εργασία μερικών άλλων αξιόλογων σκηνοθετών. Ο Γιώργος Σκαλενάκης γύρισε τις ταινίεςΔιπλοπενιές, Ντάμα σπαθί, Επιχείρηση Απόλλων και Ιμπεριάλε. Ο Στ. Τατασόπουλος σκηνοθέτησε τη Μαύρη γη (1952), σε σενάριο τουΝίκου Σφυρόερα. Ο Ντίμης Δαδήρας τις Σκέψεις (1965) και το 13ος (1967). Ο Φίλιππος Φυλακτός τον Δημόκριτο (1968) κ.ά.
Άλλοι σκηνοθέτες είναι ο Δημήτρης Ιωαννόπουλος, με τις ταινίες Η φωνή της καρδιάς, Η βίλα με τα νούφαρα, ο Μ. Καραγάτσης με τηνΚαταδρομή (1946), ο Άγγελος Τερζάκης με τη Νυχτερινή περιπέτεια (1954), ο Γρηγόρης Γρηγορίου με τη Φωτεινή Σάντρη (1949), Το πικρό ψωμί (1951), Θύελλα στο φάρο, ο Χρήστος Σπέντζος με τις ταινίες Αμάρτησα για το παιδί μου και Έτσι έσβησε η ζωή μου, οΓιώργος Ζερβός με τα Τέσσερα σκαλοπάτια (1951) και τη Λίμνη των πόθων (1958), ο Γιώργος Ασημακόπουλος με τον Πύργο των ιπποτών (1952).
Τα τελευταία χρόνια φάνηκαν αξιόλογοι νέοι λογοτέχνες με κορυφαίο τον πολυβραβευμένο στο εξωτερικό Θόδωρο Αγγελόπουλο. Αξιομνημόνευτες είναι τέλος οι σκηνοθέτιδες Μαρία Πλυτά, που γύρισε Τα αρραβωνιάσματα, το Βαφτιστικό και το Λουστράκο και ηΛίλιαν Κουρκουλάκου, με την ταινία Στην πόρτα της κολάσεως (1960).

Άλλοι σκηνοθέτες που διακρίθηκαν στον ελληνικό κινηματογράφο ήσαν οι Γιώργος Θεοδοσιάδης, Ντίνος Κατσουρίδης, Στέλιος Τατασόπουλος, Ανδρέας Λαμπρινός, Οδυσσέας Κωστελλέτος, Κώστας Ανδρίτσος, Ιάκωβος Καμπανέλλης, Ερρίκος Θαλασσινός,Ορέστης Λάσκος, Γιώργος Διζικιρίκης, Μίμης Φραγκιαδάκης, Όμηρος Ευστρατιάδης, Ρένα Γαλάνη, Κώστας Φέρης, Κώστας Λυχναράς,Άδωνις Κύρου, Δημήτρης Δαδήρας, Βαγγέλης Σειληνός, Γιώργος Πετρίδης και Άγγελος Θεοδωρόπουλος.
Στους εξαιρετικούς επίσης Έλληνες σκηνοθέτες που βελτίωσαν σημαντικά την ποιότητα της κινηματογραφικής μας παραγωγής, αναφέρουμε τους Δημήτρη Νικολαΐδη, Ροβύρο Μανθούλη, Τάκη Κανελλόπουλο, Παντελή Βούλγαρη, Νίκο Φώσκολο, Νίκο Κούνδουρο,Γιώργο Ζερβουλάκο, Σπύρο Καψάσκη, Τζαννή Αλιφέρη, Ηλία Μαχαίρα, Κώστα Στράντζαλη, Κώστα Καραγιάννη, Χρήστο Κυριακόπουλο, Δημήτρη Αθανασιάδη, Νίκο Τσιφόρο, Ερρίκο Ανδρέου, Παναγιώτη Κωνσταντίνου, Νέστωρα Μάτσα, Νίκο Αβραμέα,Μανώλη Σκουλούδη, Φρίξο Ηλιάδη, Δημήτρη Γαλάτη.

Η μουσική των ταινιών

Η μουσική επένδυση` στην ταινία είναι ένας επίσης βασικός παράγοντας για την τελειότητα του έργου, για το οποίο πρέπει να είναι γραμμένη ειδικά, ώστε να συμβαδίζει χρονομετρικά με το μήκος των σκηνών του και ηχητικά με το είδος του. Στις περισσότερες ελληνικές ταινίες, ο παραγωγός ή ο σκηνοθέτης χρησιμοποιούν συχνά παλαιούς ή νέους δίσκους ή φωνοταινίες με κλασικά ή μοντέρνα κομμάτια. Αυτό δεν είναι βέβαια δημιουργική δουλειά. Στις φροντισμένες όμως ελληνικές ταινίες, η μουσική επένδυση ανατίθεται σε δόκιμους συνθέτες.

Τέτοιοι συνθέτες αναδείχθηκαν πολλοί και καλοί στον ελληνικό κινηματογράφο. Ο Μάνος Χατζηδάκις, με παγκόσμια αναγνώριση, οΧρήστος Μουραμπάς, ο Σταύρος Ξαρχάκος, ο Αργύρης Κουνάδης, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, ο Μαμαγκάκης, ο Χρήστος Λεοντής, οΓιώργος Κατσαρός, ο Μίμης Πλέσσας, ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο Νίκος Πορτοκάλογλου κ.ά. Στους συνθέτες που έχουν γράψει ωραιότατη μουσική για ελληνικές και ξένες ταινίες, πρέπει να περιληφθούν και οι Γιώργος Μαλλίδης, Γιώργος Βιτάλης, Γιάννης Βέλλας,Χρήστος Χαιρόπουλος, Κώστας Γιαννίδης, Μίμης Κατριβάνος, Ζακ Ιακωβίδης, Νίκυ Γιάκοβλεφ, Μενέλαος Παλλάντιος, Μιχάλης Σουγιούλ, Γιώργος Μυρογιάννης, Ιωσήφ Ριτσιάρδης, Λυκούργος Μαρκέας, Βασίλης Τσιτσάνης, Τάκης Μωράκης, Λέανδρος, Γιώργος Μητσάκης, Αθαν. Κόκκινος, Άκης Σμυρναίος, Άκης Λυμούρης και Βαγγέλης Λυκιαρδόπουλος.

Μεγάλες επιτυχίες επίσης στη μουσική επένδυση και τα τραγούδια των ελληνικών ταινιών σημείωσαν και οι συνθέτες Μανώλης Χιώτης, Μίμης Μεταξάς, Αλέκος Σπάθης, Γεράσιμος Λαβράνος, Κώστας Κλάβας, Ανδρέας Οικονόμου, Ανδρέας Χατζηαποστόλου, Γιάννης Σακελλαρίδης, Απόστολος Καλδάρας, Γιάννης Παπαϊωάννου, Γιώργος Θεοδοσιάδης, Νίκος Μαμαγκάκης, Σπύρος Πιπεράκης, Χρήστος Λεοντής, Γιάννης Καραμπεσίνης, Μάνος Λοΐζος, Σταύρος Ρουχωτάς, Δημήτρης Καλκάνης, Γιάννης Συνοδινός, Γιάννης Σπανός, Τόλης Βοσκόπουλος, Πρόδρομος Τσαουσάκης, Ηρακλής Θεοφανίδης και Τόνια Καράλη.
Εκτός από τους προηγούμενους, αξιόλογη μουσική για ταινίες έχει γράψει και ο συνθέτης Γιάννης Χρήστου, που έγινε πολύ γνωστός στο εξωτερικό. Τέλος, στους Έλληνες συνθέτες που έχουν γράψει με εξαιρετική επιτυχία τη μουσική πολλών ελληνικών και ξένων κινηματογραφικών ταινιών, περιλαμβάνεται και ο διαπρεπής μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, που έχει επιβληθεί σε παγκόσμια κλίμακα.

Οι Έλληνες ηθοποιοί

Αν ο ελληνικός κινηματογράφος δεν έχει γενικά ηθοποιούς ειδικευμένους στο φακό, αυτό δεν σημαίνει ότι το καλλιτεχνικό υλικό που υπάρχει δεν είναι αξιόλογο. Αντίθετα, είναι βέβαιο πως οι Έλληνες ηθοποιοί διαθέτουν αναμφισβήτητο ταλέντο και ότι ένας καλός σκηνοθέτης έχει τη δυνατότητα να εκλέξει θαυμάσιο υλικό που θα συμβάλει στην επιτυχία της ταινίας. Η ειδίκευση άλλωστε - όταν υπάρχει το ταλέντο - είναι κάτι που αποκτάται με την πείρα και την κατάλληλη καθοδήγηση. Στον κινηματογράφο βέβαια προστίθεται και η ανάγκη της φωτογένειας και της κατάλληλης φωνής. Εδώ πρέπει να αναφερθούν μερικά ονόματα Ελλήνων ηθοποιών, που η παρουσία τους και η προσφορά τους στον κινηματογράφο μας ήταν αρκετά σημαντική.

Αναφέρθηκαν ήδη ο Δημητρακόπουλος, ο Λεπενιώτης, ο Κίμων Σπαθόπουλος, ο Μιχαήλ Μιχαήλ και η Ευγενία Δανίκα. Αυτοί, μαζί με μερικούς ακόμη, ήσαν οι πρωτοπόροι, που διέθεταν μεγάλη τόλμη για να αντιμετωπίσουν σε ανεκτά επίπεδα τον ανελέητο φακό. Επίσης η Μαίρη Σαγιάνου, που ο θάνατος τόσο πρόωρα έκοψε τη σταδιοδρομία της, ήταν μια εξαίρετη ηθοποιός που είχε τα προσόντα για μια λαμπρή κινηματογραφική καριέρα.

Στα πρώτα βήματα του ελληνικού κινηματογράφου εμφανίστηκαν ακόμη και ο μοναδικός μας Βασίλης Λογοθετίδης, ο Κώστας Μουσούρης με την Αλίκη, που ήταν τότε γυναίκα του "Αστέρω", ο Νίκος Δεδραμής "Έρως και κύματα", η Κυβέλη με την Κοτοπούλη "Κακός δρόμος", ο Πέτρος Κυριακός "Οι Απάχηδες των Αθηνών", ο Γιάννης Αποστολίδης "Ανοιχτή θάλασσα", ο Δημήτρης Μυράτ"Κακός δρόμος" και "Η βίλα με τα νούφαρα", η Μερόπη Ροζάν "Γαλάζια κεριά", ο Χριστόφορος Νέζερ κ.ά.

Στη δεύτερη περίοδο έχουμε πλήθος εκλεκτούς ηθοποιούς, από τους οποίους ξεχωρίζουν η Κατίνα Παξινού, που εκτός από την θεατρική της σταδιοδρομία, δημιούργησε αξιόλογους ρόλους σε ταινίες διεθνούς επιπέδου όπως "Για ποιον χτυπά η καμπάνα", "Κος Αρκαντίν", "Καίσαρ Βοργίας", "Ο Ρόκο και τ'αδέλφια του" και "Δίκη". Επίσης τον Αλέξη Μινωτή με τις ταινίες "Νοτόριους", "Πανικός στους δρόμους", "Χώρα των Φαραώ". Στις ταινίες αυτές οι δύο εξαίρετοι Έλληνες ηθοποιοί δεν ήταν πρωταγωνιστές. Τους ζητήθηκε όμως η συμβολή τους και απέδωσαν μια άρτια ερμηνεία στο ρόλο τους, η Παξινού μάλιστα τιμήθηκε για έναν από αυτούς με το Όσκαρ της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου (1944), γεγονός που τιμά την ελληνική τέχνη και δείχνει ότι ο μεγάλος ηθοποιός κρίνεται από την ερμηνεία και όχι από την έκταση του ρόλου του.

Στην κατηγορία των Ελλήνων ηθοποιών που διακρίθηκαν και στον ξένο κινηματογράφο, μπορεί να συμπεριληφθεί θαυμάσια και οΣπύρος Φωκάς, που δημιούργησε μια καλή καριέρα στον ιταλικό κινηματογράφο με σημαντικούς ρόλους στις ταινίες "Ο θάνατος ενός φίλου", "Ο Ρόκο και τ'αδέλφια του", "Βία Μαρκούτα" κ.ά. Αλλά οι δρόμοι για τη σταδιοδρομία ενός νέου καλλιτέχνη σε ξένη χώρα δεν είναι εύκολοι. Ο Φωκάς αναγκάστηκε έτσι να διακόψει την προσπάθειά του στο εξωτερικό, γύρισε πίσω στην πατρίδα του και αποτελεί σήμερα ένα άξιο στέλεχος του ελληνικού κινηματογράφου. Σε μερικές ξένες ταινίες έπαιξε επίσης η Ρίκα Διαλυνά και η Κίτσα Καζάκου, που ασχολήθηκε περισσότερο με την τηλεόραση. Μια ταινία, τη "Φρύνη", γύρισε στο εξωτερικό η Βιργινία Πετιμεζάκη, διαλεγμένη χάρη στην αγαλματένια κορμοστασιά της. Η έξοχη Έλλη Λαμπέτη έγινε ιδιαίτερα γνωστή στο διεθνές κοινό με το "Μια μέρα ο μπαμπάς μου" του Γουέικμαν. Έχει παίξει και σε πολλές προηγούμενες ταινίες και ασφαλώς θα επακολουθήσουν και άλλες. Εκτός από αυτούς υπάρχουν ακόμη και άλλοι πολλοί Έλληνες ηθοποιοί που έπαιξαν σε ξένες ταινίες, οι οποίες γυρίστηκαν στην Ελλάδα.

Οι ηθοποιοί της εγχώριας κινηματογραφικής παραγωγής είναι πολλοί. Ο Γιώργος Φούντας, ο Αλέκος Αλεξανδράκης, ο Λάμπρος Κωνσταντάρας, ο Δημήτρης Χορν, που διακρίθηκε στις ταινίες "Φωνή της καρδιάς", "Κυριακάτικο ξύπνημα" και "Κάλπικη λίρα" οΠέτρος Φυσσούν, ο Νίκος Κούρκουλος, ο Νίκος Ξανθόπουλος, ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ, ο Γιώργος Πάντζας, ο Γιώργος Κωνσταντίνου, οΓιάννης Βόγλης, ο Φαίδων Γεωργίτσης, ο Τίτος Βανδής με τη θαυμάσια ερμηνεία του στους "Παρανόμους" και το "Ποτάμι" ο Νίκος Τζόγιας, που έδωσε ωραίους ρόλους στη "Νεκρή Πολιτεία" και την "Τελευταία αποστολή", και ο θαυμάσιος Μάνος Κατράκης που ήταν και παραμένει μεγάλο κεφάλαιο για τον ελληνικό κινηματογράφο.

Εξάλλου, η Αλίκη Βουγιουκλάκη δημιούργησε ένα σύγχρονο τύπο ενζενύ της οθόνης στα μέτρα που έκαναν άλλοτε διάσημη την Άννυ Όντρα. Η Ξένια Καλογεροπούλου είναι ωραίος κινηματογραφικός τύπος, από τον οποίο ένας εμπνευσμένος σκηνοθέτης μπορεί να δημιουργήσει μια σύγχρονη βεντέτα διεθνούς κλάσεως. Η Μάρω Κοντού με την εξαιρετική φωτογένεια και την άνετη κίνηση παρουσιάζει πολλές δυνατότητες, όπως επίσης και η Έλλη Φωτίου και η Μαριάννα Κουράκου, η οποία έδωσε ένα σίγουρο δείγμα σε επίπεδο διεθνές με την τελευταία της ταινία η "Επιστροφή της Μήδειας". Στο παρελθόν είχαμε και τις αξιόλογες προσπάθειες της Τζένης Καρέζη, της Δάφνης Σκούρα, της Γκέλλυς Μαυροπούλου. Η μετριότητα όμως του ελληνικού κινηματογράφου δεν κατόρθωσε να αναδείξει όλα τα προσόντα τους.

Πρέπει επίσης να αναφερθούν η Αλεξάνδρα Λαδικού, η Έλενα Ναθαναήλ, η Ζωή Λάσκαρη, η Άννα Φόνσου, η Μέμα Σταθοπούλου, ηΜάρθα Βούρτση, η Νινή Τζάνετ, η Μπέτυ Μοσχονά, η Χριστίνα Σύλβα, η Ντίνα Τριάντη, η Μάρθα Καραγιάννη, η Μίρκα Καλατζοπούλουκ.ά. Δεν πρέπει φυσικά να παραλειφθεί το εντυπωσιακό πέρασμα στην οθόνη της Ίλυας Λιβυκού με τον "Ντελικανή" κ.ά. ταινίες. Σε άλλη κατηγορία ανήκουν η Κάκια Αναλυτή που κι αυτή δεν αξιοποιήθηκε, η Άννα Μπράτσου, η Μαίρη Χρονοπούλου, που διαθέτει αναμφισβήτητες δυνατότητες για τον κινηματογράφο, η Νίκη Τριανταφυλλίδη, η Λίλιαν Μηνιάτη, η Κλεό Σκουλούδη, η Ελένη Προκοπίου, η Νάντια Χωραφά, η Μπεάτα Ασημακοπούλου, η Δέσποινα Στυλιανοπούλου, η Ελένη Ανουσάκη, η Βέρα Κρούσκα, η Καίτη Παπανίκα. Πρέπει ακόμη να σημειωθεί η παλαιότερη συμβολή της Σμαρούλας Γιούλη στον ελληνικό κινηματογράφο, της Αντιγόνης Βαλάκου, τηςΕλένης Χατζηαργύρη, της Φλωρέτας Ζάννα, της Μιράντας Κουνελάκη και της εξαίρετης Άννας Συνοδινού. Πολύ καλή υπήρξε η εμφάνισή της Νέλλης Αγγελίδου στους "Παρανόμους".

Ο τομέας των κωμικών ηθοποιών δεν υστέρησε. Από τους πρωταγωνιστές του θεάτρου διακρίθηκαν οι Χρήστος Ευθυμίου, Νίκος Σταυρίδης, Βασίλης Αυλωνίτης, Κούλης Στολίγκας και ο Μίμης Φωτόπουλος που είχαν άνετη κίνηση και πολλή φωτογένεια. Ο Ντίνος Ηλιόπουλος έδωσε σημαντικές ταινίες όχι μόνο στο χώρο της κωμωδίας. Ο Κώστας Χατζηχρήστος προσπάθησε με σειρά ταινιών του να καλλιεργήσει έναν ωραίο λαϊκό τύπο. Όπως και οι Κώστας Βουτσάς, Σταύρος Παράβας, Σωτήρης Μουστάκας, Θανάσης Βέγγος,Κώστας Ρηγόπουλος, Αλέκος Τζανετάκος, Τάσος Γιαννόπουλος κ.ά. Άλλοι κωμικοί καλλιτέχνες, είναι ο Γιάννης Γκιωνάκης, ο Νίκος Ρίζος, ο Στάθης Ψάλτης, ο Δημήτρης Πιατάς κλπ. Όλοι αυτοί είναι κινηματογραφικοί ηθοποιοί με ταλέντο που η προχειρότητα καταστρέφει την απόδοσή τους. Από την πλευρά Ελληνίδων ηθοποιών της κωμωδίας πρέπει να αναφερθούν η Ρένα Βλαχοπούλου με πολλές επιτυχείς κινηματογραφικές εμφανίσεις, η Γεωργία Βασιλειάδου, η οποία στην εποχή της δημιούργησε ένα σπαρταριστό κινηματογραφικό τύπο.

Και φθάνουμε τώρα στους δεύτερους ρόλους, αφού προηγουμένως εξηγήσαμε ότι όταν λέμε δεύτερους, δεν εννοούμε οπωσδήποτε κατώτερους. Ο Όρσον Ουέλες π.χ. έχει παίξει άπειρους δεύτερους ρόλους και έχει παρουσιάσει αληθινά άξιες δημιουργίες. Το Χόλλυγουντ είχε οργανώσει στρατιά ολόκληρη δεύτερων ηθοποιών που ήταν παγκόσμια γνωστοί, σαν αστέρια πρώτου μεγέθους. Ο Ράντολφ Σκοτ, ο Ακίμ Ταμίρωφ, ο αξέχαστος και μοναδικός στο είδος του Λεό Καρίλο, Τζορτζ Ραφτ, ο πασίγνωστος και τόσο αγαπητός Ρομαίν Ρολάν, και πολλοί άλλοι. Στο είδος αυτό έχουμε θαυμάσιους ηθοποιούς: Τον Ορέστη Μακρή, το Διονύση Παπαγιαννόπουλο, τοΛαυρέντη Διανέλλο, το Γιάννη Αργύρη, το Νικήτα Πλατή, το Θεόδωρο Μωρίδη, τον Ανδρέα Μπάρκουλη αφού σαν ζεν πρεμιέ δεν βρήκε τον ελληνικό κινηματογράφο σε επίπεδο ανάλογο με τις πολλές δυνατότητές του, τον Βαγγέλη Πλοιό, τον Ανδρέα Ντούζο, το Χρήστο Νέγκα, το Δήμο Σταρένιο, το Δημήτρη Νικολαΐδη, το Λιάκο Χριστογιαννόπουλο, το Βασίλη Κανάκη, το Γκίκα Μπινιάρη, το Ζώρα Τσάπελη, τον Παντελή Ζερβό, τον Τάκη Χριστοφορίδη, τον Περικλή Χριστοφορίδη, το Στέφανο Στρατηγό, το Γιώργο Καμπανέλλη, τονΚώστα Κακκαβά, το Νίκο Τσαχιρίδη, το Βύρωνα Πάλλη, το Λευτέρη Βουρνά, το Γιώργο Μούτσιο, τον Αρτέμη Μάτσα και για να μη νομιστεί ότι η σειρά που δίνουμε είναι και αξιολογική όπως γίνεται στα προγράμματα, τις διαφημίσεις ή τους τίτλους των ταινιών, θα αναφέρουμε ακόμα το Χρήστο Τσαγανέα, τον Αλέκο Λειβαδίτη, το Θάνο Λειβαδίτη, το Γιάννη Φέρτη και τον Κώστα Καζάκο. Από τις γυναίκες σημειώνουμε τη Μιράντα Μυράτ, τη Μαλαίνα Ανουσάκη, την Ελένη Ζαφειρίου, τη Νίτσα Τσαγανέα, τη Θεανώ Ιωαννίδου, τηΣμάρω Στεφανίδου, τη Δέσπω Διαμαντίδου και τη Δάφνη Σκούρα.

Από τους ηθοποιούς του ελληνικού κινηματογράφου που διακρίθηκαν τα νεότερα χρόνια αναφέρουμε τις Τζένη Ρουσσέα, Άννα Ιασωνίδου, Κατερίνα Γιουλάκη, Νίκη Τριανταφυλλίδη, Τιτίκα Στασινοπούλου, Μπέτυ Αρβανίτη, Γκιζέλα Ντάλι,Ρία Δελούτση, Έλια Καλλιγεράκη, Άννε Λόνμπεργκ, Κατερίνα Βασιλάκου, Σούλα Γαλάτη, Ρένα Κοσμίδου, Νόρα Βαλσάμη, Στέλλα Νέρη, Αλέκα Στρατηγού, Αφροδίτη Γρηγοριάδου, Μάγδα Μακρή, Μιράντα Μόσχου, Τίνα Ορλάνδου και Δήμητρα Νομικού.
Άλλα γυναικεία στελέχη της 7ης Τέχνης, που ερμήνευσαν με μεγάλη επιτυχία διάφορους ρόλους είναι: Κία Γαλάνη, Ελένη Ξανθάκη,Άντζελα Ζήλεια, Άννα Πασπάτη, Ματίνα Καρρά, Έφη Οικονόμου, Μαρίνα Πεφάνη, Σάσα Καστούρα, Γοργώ Χρέλια, Κούλα Αβραμίδου,Μιρέλλα Τσάρου, Ρία Δελούτση, Μαρία Μπονέλλου, Λιλή Παπαγιάννη, Νίκη Λινάρδου, Σαπφώ Νοταρά, Νίτσα Τσαγανέα, Χαριτίνη Καρόλου, Ελένη Θεοφίλου, Χριστίνα Σύλβα, Ζέτα Αποστόλου, Μιράντα Ζαφειροπούλου, αδελφές Μπρόγιερ κ.ά.

Από τους ηθοποιούς που ξεχώρισαν για την άψογη ερμηνεία τους στις ελληνικές ταινίες σημειώνονται ο Άγγελος Αντωνόπουλος, οΧρήστος Πολίτης, ο Σωτήρης Μουστάκας, ο Σταύρος Παράβας, ο Κώστας Καρράς, ο Χρήστος Νομικός, ο Νίκος Γαλανός, ο Γιώργος Μαραμένος, ο Χρήστος Σπυρόπουλος, ο Κώστας Καραγιώργης, ο Βαγγέλης Πλοιός, ο Ηλίας Λογοθέτης, ο Γιώργος Τζαβέλλας, οΘάνος Μαρτίνος, ο Λαυρέντης Διανέλλος, ο Στέφανος Στρατηγός, ο Βύρων Πάλλης, ο Γιώργος Βελέντζας, ο Γιάννης Φέρτης, ο Σπύρος Καλογήρου, ο Νίκος Μπακογιάννης κ.ά.

Συνεχίζοντας την αναφορά εκλεκτών ηθοποιών που υπήρξαν βασικά στελέχη του ελληνικού κινηματογράφου πρέπει να μνημονεύσουμε και τους Γιάννη Μιχαλόπουλο, Γιώργο Μιχαλακόπουλο, Νίκο Ξανθόπουλο, Χρήστο Τσαγανέα, Νίκο Δαδινόπουλο, Βασίλη Μπουγιουκλάκη, Αλέκο Τζανετάκο, Κώστα Γιαννακά, Ερρίκο Μπριόλα, Τάκη Μηλιάδη, Ανέστη Βλάχο, Γιάννη Φέρτη, Χρόνη Εξαρχάκο,Λάκη Κομνηνό, Τάκη Μηλιάδη, Γιάννη Μαλούχο, Κώστα Καζάκο, Φαίδωνα Γεωργίτση, Δημήτρη Αγγελόπουλο και Γιάννη Αργύρη.